Τετάρτη 6 Μαρτίου 2019

Για τη λέξη σχολείο.

Στη Μελέτη Περιβάλλοντος αρχίσαμε την 7η ενότητα για την επικοινωνία, συνδυάζοντάς την και με την 10η ενότητα της Γλώσσας για τις λέξεις που θ' αρχίσουμε άμεσα. Εκεί συναντήσαμε αυτήν την εικόνα:

Επόμενο ήταν να αναρωτηθούμε για την λέξη σχολείο. Από ποια γλώσσα πρωτοξεκίνησε;  Από την ιστοσελίδα "Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία" ανακαλύπτουμε αυτήν την πολύ γοητευτική ιστορία. 

Η αρχαία ελληνική λέξη “σχολείον” παράγεται από τη λέξη “σχολή”, που την έχουμε επίσης στη σημερινή γλώσσα. Λέμε, ας πούμε, “σχολή χορού”, “ανώτατη σχολή” για το πανεπιστήμιο.
Ωστόσο, η σημασία της αρχαίας λέξης ήταν στην αρχή πολύ διαφορετική. Στα αρχαία ελληνικά η λέξη σχολή σήμαινε αρχικά την ανάπαυση, την απραξία, τον ελεύθερο χρόνο.
Η αρχαία σημασία επιβιώνει και σήμερα, στη λέξη σχόλη ή σκόλη που δεν ξέρω αν την ξέρετε, αν και ίσως έχετε υπόψη σας ένα τραγούδι που λέει “Κυριακή γιορτή και σκόλη να ’ταν η βδομάδα όλη”.
Σχολή λοιπόν ήταν στην αρχή η ανάπαυση, το να μην κάνεις τίποτα και μάλιστα η ασχολία, με το στερητικό άλφα, σήμαινε ακριβώς το αντίθετο: την απουσία αργίας, ελεύθερου χρόνου. Όποιος έχει μια ασχολία, δεν μπορεί να κάθεται και να μην κάνει τίποτα, έτσι δεν είναι;

Λοιπόν, όταν ο Αθηναίος της εποχής του Περικλή έλεγε «σχολήν άγω» αυτό σήμαινε ότι καθόταν αραχτός και ήρεμος· και επειδή όποιος είναι ξεκούραστος και απαλλαγμένος από τις σκληρές βιοποριστικές ασχολίες μπορεί να αφιερώνει χρόνο στη χαλαρή συζήτηση με άλλους και στην πνευματική του καλλιέργεια, σιγά-σιγά η λέξη σχολή παίρνει τη σημασία «μελέτη, φιλοσοφική συζήτηση» και αργότερα, στην ελληνιστική εποχή, φτάνει να σημαίνει και το μέρος, το ίδρυμα όπου σπουδάζει κανείς και αποκτά γνώσεις.

Αυτή λοιπόν η λέξη σχολή, ενώ στην αρχή σήμαινε την ανάπαυση και τον ελεύθερο χρόνο, έφτασε τελικά να σημαίνει το σχολείο -δηλαδή, θα έλεγε κανείς, το αντίθετο του ελεύθερου χρόνου. Βλέπετε ότι η σημασία των λέξεων δεν μένει σταθερή, πολλές φορές αλλάζει.
(Μέρος άρθρου του Νίκου Σαραντάκου).

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου