Δευτέρα 26 Νοεμβρίου 2018

Συκοφάντες από τα παλιά χρόνια…


Στο  μάθημα της Ιστορίας για τον Σόλωνα συναντήσαμε ένα κείμενο για έναν νόμο του, που απαγόρευε την πώληση σύκων σε ξένες πόλεις. Εκεί μαθαίνουμε πως όποιος ενημέρωνε για την παράνομη πώληση λεγόταν συκοφάντης. Δηλαδή αυτός που φανέρωνε μια αληθινή παράνομη ενέργεια.  Σήμερα γνωρίζουμε πως συκοφαντώ σημαίνει λέω και διαδίδω ψεύτικες κατηγορίες εναντίον κάποιου

Και επειδή στην τάξη μας, αναζητούμε τις ιστορίες που κρύβουν οι λέξεις και μας αρέσουν αυτές οι ιστορίες, να ό, τι βρήκαμε για τον συκοφάντη και την συκοφαντία. 

Ο συκοφάντης ως λέξη προέρχεται από το σύκο και το ρήμα φαίνω, που σημαίνει φανερώνω. Για ποιο λόγο ονομάστηκαν έτσι όσοι κατηγορούν ψευδώς τους γύρω τους δεν είναι βέβαιο. Βρίσκουμε μερικές πολύ ωραίες σχετικές ιστορίες και τις παραθέτουμε. 

Ένας αρχαίος γραμματικός του 2ου αιώνα π.Χ. ο Ζηνόδωρος μας λέει δύο εκδοχές:

Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή, επειδή οι Αθηναίοι αγαπούσαν πολύ τα σύκα, υπήρχαν αρκετοί που πήγαιναν στους αγρούς και έβλεπαν αν ωρίμασαν τα σύκα· κι όποιος έφερνε πρώτος την είδηση ότι τα σύκα της χρονιάς είχαν ωριμάσει, αυτός ονομαζόταν αρχικά συκοσκόπος και αργότερα συκοφάντης. Με το πέρασμα των χρόνων μεταφορικά ονομάστηκε συκοφάντης όποιος έχωνε τη μύτη του στην ιδιωτική ζωή των άλλων, όπως πριν έψαχνε τα κλαδιά της συκιάς για να δει αν ωρίμασε ο καρπός της.

Η δεύτερη εκδοχή του Ζηνόδωρου λέει πως κάποτε είχε πέσει λιμός (δηλαδή πείνα) στην Αθήνα, και ο δήμος ενέκρινε ψήφισμα που απαγόρευε την εξαγωγή σύκων. Όποιοι κατάγγελναν άλλους ψευδώς ότι εξάγουν σύκα, ονομάστηκαν συκοφάντες. 

Παρόμοια εκδοχή γράφεται σε λεξικά, ότι συκοφάντες ονομάζονταν αυτοί που αποκάλυπταν όσους είχαν σύκα κρυμμένα στα ρούχα τους, δηλαδή μια ασήμαντη μικροκλοπή, και κατ’ επέκταση όσους κατέδιδαν ασήμαντες πράξεις και στη συνέχεια έκαναν ψευδείς καταγγελίες. 

Όποια εκδοχή και να πάρουμε έχει ενδιαφέρον να σκεφθούμε ότι ένα φρούτο από τα αρχαία χρόνια μέχρι τις μέρες μας κρύβει μέσα του τόσες και άλλες τόσες ιστορίες. 

Και για να κλείσουμε να και μια ιστορία (ίσως παραμύθι) για τον Αίσωπο και τα σύκα. 

Ο Αίσωπος λέει ήταν κωφάλαλος και ήταν δούλος και εργαζόταν μαζί και με τους άλλους δούλους στα κτήματα του αφέντη του. Μια μέρα κάποιος γεωργός έφερε δώρο στον αφέντη του ένα καλάθι με σύκα. Αυτός κάλεσε έναν από τους δούλους του και του ανέθεσε να φυλάξει τα σύκα γιατί θα τα έτρωγε όταν γύριζε από το λουτρό. Όταν έφυγε ο αφέντης τους οι άλλοι δούλοι σκέφτηκαν να φάνε τα σύκα και όταν γύριζε ο αφέντης τους, να κατηγορήσουν όλοι μαζί τον Αίσωπο που ως κωφάλαλος δεν θα μπορούσε να αποκαλύψει την αλήθεια. Και έτσι κάνανε.
Όταν ήλθε ο αφέντης και ζήτησε τα σύκα, έγινε έξαλλος και ήθελε να τιμωρήσει σκληρά τον Αίσωπο. Τότε ο Αίσωπος έπεσε στα πόδια του και με νοήματα του ζήτησε να τον αφήσει να του δείξει κάτι. Ζέστανε λίγο νερό, το ήπιε και βάζοντας τα δάχτυλά του στο λαιμό του έκανε εμετό ζήτησε δε με νοήματα να κάνουν το ίδιο και οι άλλοι. Ο αφέντης θαυμάζοντας την εξυπνάδα του διέταξε και τους υπόλοιπους δούλους να κάνουν το ίδιο. Κι έτσι, σύκον φαίνω, και φανερώθηκαν τα σύκα και οι συκοφάντες.

Την ιστορία αναφέρει ο μοναχός Μάξιμος Πλανούδης στο έργο του «Αισώπου του Φρυγός βίος και μύθοι». 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου